kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
Istnienie pierwotnej osady, poprzedzającej powstanie późniejszego Starego Łomu, wzmiankowano w źródłach już w roku 1175. Jego domostwa od dawien dawna wznoszono potem przy głównym trakcie, przebiegającym niemal dokładnie wzdłuż osi południe – północ.
Ponieważ w tej okolicy występują pokłady gliny, niegdyś z powodzeniem eksploatowano tą pożyteczną kopalinę, a pobliskie cegielnie produkowały z niej doskonały materiał budowlany. Bardzo szybko wieś mogła się więc poszczycić trwałymi, masywnymi domami mieszkalnymi oraz murowanymi zabudowaniami gospodarczymi.
Od strony północnej osadę osłaniał spory kompleks leśny. Utworzono w nim zespół stawów rybnych, pracowało tam też kilka młynów wodnych. Główna droga, wybiegająca ze Starego Łomu w kierunku północnym, przez dorodny las dociera do Modłej. Wieś ta znana była niegdyś z pracującej w niej hucie Rittberga.
W Starym Łomie wyróżniano dawniej cztery duże folwarki, którym nadano nazwy miejscowe. I tak poczynając od południowego krańca wsi - pierwszy był imponujący majątek Scholza, natomiast sąsiadującą z nim blisko skromną zagrodę zwano dobrami Pauliny. Drugi folwark określano mianem gospodarstwa górnego, kolejny zaś oznaczano na mapach jako majątek środkowy. Najdalej na północ funkcjonował czwarty folwark – zwany majątkiem dolnym.
Polskich rolników, przybyłych do wsi po drugiej wojnie światowej, obsługiwał jeszcze stary wiatrak, ale jego urządzenia w tym czasie napędzała już energia elektryczna. Dzisiaj na miejscu tak zmodyfikowanego młyna widać tylko niewielką stertę gruzu.
Pałac środkowego folwarku ocalał, zniknęły jednak dawne zabudowania dworskie. Pamiątką po minionych wiekach są natomiast pomnikowe dęby szypułkowe o imponujących obwodach pni. Przejętym obiektem długo zarządzało Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Dramatyczne były dzieje miejscowego kościoła, służącego obecnie wiernym pod wezwaniem św. Antoniego jako świątynia rzymsko-katolicka. Nim powstał dzisiejszy gmach, zarówno kształt budowli jak i sposób jej wzniesienia zmieniały się kilkakrotnie.
Pierwsze zapisy o kościele w Starym Łomie pochodzą z roku 1288. Wobec braku dokładnych informacji można jedynie przypuszczać, iż pierwotny, katolicki obiekt wykonany był z drewna - i zapewne stanowił skromną kaplicę. Także kolejne wzmianki, pochodzące z lat 1304 tudzież 1471 nie określają wielkości owego przybytku sakralnego.
Czas reformacji i podatny grunt, na jaki trafiały tu luterańskie nowinki, przyczynił się do przejęcia świątyni przez ewangelików. Od 1654 roku pełniła ona funkcję kościoła ucieczkowego i była miejscem kultu religijnego także dla przybywających na nabożeństwa protestantów z okolic.
To spowodowało, że w latach 1684 oraz 1712 kościół intensywnie rozbudowywano. Jego konstrukcję wzniesiono z tak zwanego potocznie pruskiego muru. Po dokończeniu szeroko zakrojonych prac świątynia ostatecznie mogła pomieścić nawet dwa tysiące wiernych, przybywających spoza księstwa legnickiego.
15 maja 1935 roku wydarzyło się nieszczęście - ogromna pożoga doszczętnie zrujnowała podatny na ogień budynek. Zachowało się zdjęcie pogorzeliska, ukazujące ogrom zniszczeń. Kościół praktycznie zniknął. Ale ludzie nie upadli na duchu.
Po uprzątnięciu spalonych resztek rozpoczęto niemal natychmiast - bowiem już w roku 1936 - prace nad wybudowaniem w tym samym miejscu nowej świątyni. Wzniesiono ją bardzo szybko według projektu niemieckiego architekta Gerhardta Langmaacka.
Powstał obiekt łączący nowoczesną sztukę z miejscowymi tradycjami budowlanymi. Bardzo ciekawym elementem wystroju wnętrza jest obraz "Ostatnia Wieczerza" wzorowany na siedemnastowiecznym fresku, który istniał tu pierwotnie. Mimo podjętych starań prace nad jego renowacją nie dały pozytywnego rezultatu. Zastąpiono więc fresk wzorowanym na nim obrazem. Warto wiedzieć, iż widniejącym na tym dziele dwunastu apostołom nadano rysy dawnych, prominentnych mieszkańców wsi.
W roku 1936 w ściany kościoła wmurowano także dwie tablice z płytek emaliowanych. Upamiętniono tym historię świątyni oraz żołnierzy poległych w wojnach z lat 1870 -71 oraz 1914-1918.
W lutym 1945 roku ziemie te zajęli żołnierze 52. Ogólnowojskowej Armii generała pułkownika Konstantina Korotiejewa - wspierani 78. Korpusem Armijnym generała lejtnanta Akimowa. Jednostkami nacierającymi na tym kierunku były także pododdziały 3. Armii Pancernej Gwardii, dowodzonej przez generała pułkownika Pawieła Rybałkę i 9. Korpusu Zmechanizowanego, którego dowódcą był generał lejtnant Iwan Suchow.
Tak zaczynał się nowy rozdział historii tej ziemi …
